Genetik Çeşitlilik Küresel Olarak Azalıyor!
600’den fazla hayvan ve bitki türü üzerinde yapılan çalışma, genetik çeşitliliğin küresel olarak azaldığını ortaya koyuyor.
Uluslararası onlarca bilim insanı tarafından yapılan analiz, acil koruma çabalarının kayıpları durdurabileceğini ve hatta tersine çevirebileceğini belirtiyor.
600’den fazla tür üzerinde yapılan bir analiz, hayvan ve bitkilerdeki genetik çeşitliliğin son otuz yılda küresel olarak azaldığını ortaya koydu.
Nature dergisinde yayınlanan araştırma, incelenen popülasyonların üçte ikisinde azalma tespit etti, ancak acil koruma çabalarının genetik çeşitlilik kayıplarını durdurabileceğini ve hatta tersine çevirebileceğini belirtti.
Uluslararası düzeyde onlarca bilim insanı, 1985 ile 2019 yılları arasında 628 hayvan, bitki, mantar ve kromist (bir tür organizma) türünde genetik çeşitlilik değişimlerini ölçen 882 çalışmayı inceleyerek, bugüne kadar türler içindeki genetik çeşitlilik değişimlerine ilişkin “en kapsamlı araştırma” olarak adlandırdıkları çalışmayı oluşturdu.
Çalışmanın baş araştırmacısı Sydney Üniversitesi’nden Doçent Catherine Grueber, tür içi çeşitliliğin -aynı türün bireyleri arasındaki varyasyona atıfta bulunarak- bir popülasyonun çevresindeki değişikliklere daha iyi adapte olmasını sağladığını söyledi.
Grueber, “Yeni bir hastalık ortaya çıkarsa ya da sıcak hava dalgası olursa, popülasyonda bu yeni koşulları tolere etmelerini sağlayan belirli özelliklere sahip bazı bireyler olabilir” dedi.
“Bu özellikler bir sonraki nesle aktarılacak ve popülasyon yok olmak yerine varlığını sürdürecektir.”
Yabani ve evcil türlerde genetik çeşitliliğin korunması, 2022’de düzenlenen COP15 Biyoçeşitlilik Konferansında benimsenen hedeflerden birinin önemli bir bileşenini oluşturdu.
Bu proje, tehdit altındaki bir tür olan altın bandikotların Batı Avustralya’da yeni popülasyonlar oluşturmasına yönelik bir projeyi de içeriyordu. Grueber, “Hayvanları nereden seçtiklerini anlayarak … ve bu popülasyonları genetik çalışmalarla izleyerek, bu popülasyonların genetik çeşitliliğini birden fazla nesil boyunca koruyabileceklerini gösterebildiler” dedi.
ABD’de koruma biyologları, siyah kuyruklu çayır köpeklerini böcek ilacı ile tozlayarak genetik çeşitliliği korumayı başardılar ve bir salgın sırasında pirelerin veba yaymasını önlediler. Grueber, “Popülasyonlar gelişebildi ve arazide daha fazla hareket ederek diğer çayır köpekleriyle melezleşebildiler” dedi.
İskandinavya’da kutup tilkisi popülasyonları kürk ticareti nedeniyle azalmıştı ve şimdi av için kızıl tilkilerle sert bir rekabetle karşı karşıyalar, ancak ek besleme ve kızıl tilkilerin uzaklaştırılması orada genetik çeşitliliğin artmasına neden oldu.
Grueber, “Doğal sistemlerimizin genetik çeşitliliğini korumamız çok önemli” dedi. “Bunun için gerekli yöntemlere sahibiz.”
Meta-analize 141 ülkeden türler ve 500’den fazla hayvan türü dahil edildi.
Çeviri: Nilgün Engin
Kaynak: https://www.theguardian.com/environment/2025/jan/30/study-of-more-than-600-animal-and-plant-species-finds-genetic-diversity-has-declined-globally
