Felaket: Yeni Araştırma, Büyük Set Resifindeki En Kapsamlı Mercan Beyazlamasını Ortaya Çıkardı
One Tree Island resifinde gözlemlenen mercanların %4o’tan fazlası, ısı stresi sebebiyle beyazladı ve et yiyen bakteri sebebiyle zarar gördü.
Yapılan bir çalışma, Büyük Set Resifi adası etrafında gözlemlenen %40’tan fazla münferit mercanın geçen yıl patlak vererek resif sistemini sarsan mercan beyazlamasında öldüğünü ortaya koydu.
2024’ün başlarında, ısı stresi mercanları beyazlatmaya başladıktan sonra, bilim insanları, Büyük Set Resifi’nin güneyinde bulunan One Tree Island’daki 456 mercan kolonisini gözlemlediler. Araştırmacılar resifte karşılaştıklarını “felaket” olarak tanımladı.
Sadece 92 mercan kolonisi beyazlamadan tamamen kurtulabildi ve analizlerin bittiği temmuz ayı itibariyle, 193’ü ölmüştü ve 113’ü hala beyazlama belirtileri gösteriyordu.
Sidney Üniversitesi’nde bir deniz biyoloğu ve aynı zamanda bahsi geçen çalışmanın baş yazarı olan Profesör Maria Byrne, 35 yıldır adayı araştırıyor ve ziyaret ediyor.
“Bu devasa kolonilerin öldüğünü görmek gerçekten kahrediciydi. Senelerdir iklim değişikliği ile ilgili bu mesajı yaymaya çalışıyoruz.”
📹 2. Havadan çekilen video, küresel ısı stresi olayının ortasında Büyük Set Resifi’nde kitlesel mercan beyazlamasını gösteriyor
Kasım ayında, Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü, aynı Capricorn-Bunker sektöründeki sekiz resifi ziyaret etti. İzleme çalışmalarının 1980’lerin ortalarında başlamasından bu yana, bölgedeki sert mercan örtüsünde en büyük yıllık düşüşü tespit ettiler; mercan örtüsü % 41 oranında bir düşüş yaşamıştı.
Bir hükümet yetkilisinin bir “mercan mezarlığı” gördüğünü belirttiği resifin kuzey kesiminin bazı kısımlarında Aims bilim insanları tarafından da mercan örtüsündeki benzer düşüşler kaydedildi.
Byrne ve çalışma arkadaşları, çalışmayı geçtiğimiz yılın Şubat ayının başlarında kurdular. Takım, sıcaklık kaydedici, video ve direkt gözlem yöntemlerini kullanarak 12 farklı mercan türünün durumunu gözlemledi.
Bilim insanları ya çalışmada şunları belirttiler: “Mercanlar, su soğudukça, hafif beyazlamalardan kurtulabildiklerinden, beyazlama kötü bir fenomen de olsa, tamamiyle bir felaket olmadığına dair bir algı var. Ancak One Tree Resifi’inde gözlemlediklerimiz, bunun tam tersine, bir felaket.”
Bir mercan cinsi olan, uzun ömürlü ve canlı çiçek benzeri poliplerle kaplı büyük kayalar oluşturan Gonioporanın beyazladığı ve daha sonra siyah bant (black band) olarak bilinen et yiyen bir hastalığa yakalandığı gözlemlendi.
Byrne bunun One Tree Resifi’nde kaydedilen en kötü beyazlama olduğunu ve çalışmanın sonunda hala beyaz olan mercanların iyileşebileceğini, yada ölebileceğini vurguladı.
Sidney Üniversitesi’nde mercan resifi konusunda uzman bir bilim insanı ve çalışmanın ortak yazarı olan Dr Shawna Foo, adada yıllarca çalıştı ama mercanları 5 ay boyunca gözlemledikten sonra kolonilerin birçoğunun ‘tanınamaz halde’ olduğunu çünkü ya alglerle kaplı, ya ölmüş yada ufalanmış olduklarını belirtti.
“Çok iyi tanıdığın bir yere bunların olduğunu görmek korkunç ama bunun olmasını bekliyorduk çünkü bunu, resifin diğer taraflarında ve dünyanın diğer bölgelerinde de görmüştük,” dedi.
Mart gennellikle resifteki ısı stresinin en yoğun olduğu aydır. Büyük Set Resifi Deniz Parkı Otoritesi, geçen hafta sıcaklıkların deniz parkı boyunca ortalamanın 1.2 C üstünde olduğunu belirtti.
📹 4. Büyük Set Resifi, kayıtlardaki ‘en şiddetli’ mercan beyazlamasını yaşıyor
ABD hükümetinin Mercan Resifi İzleme programı, Cooktown’ un kuzeyindeki resiflerin belirli kesimlerinin Şubat ortasına kadar ısı stresine ve potansiyel olarak daha yaygın bir beyazlamaya maruz kalacağını öngörüyor.
WWF-Avustralya’da okyanusların baş sorumlusu olan Richard Leck konuyla ilgili şunları söyledi: “Geçtiğimiz yaz gerçekleşen mercan beyazlamasına ilişkin tüm verileri henüz görmüş değiliz, ancak kuzeydeki bölgelerde büyük ölüm oranları olduğu açık ve bu yeni araştırma da güneyde büyük ölüm oranları olduğunu gösteriyor.”
“Resif ve özellikle resifin kuzey kısımları bu yıl faha fazla ısı stresi altında, ve arka arkaya beyazlama olayı yaşanma riski var. Bu gerçekleşse de gerçekleşmese de bu bir Rus ruleti meselesi.”
“Şunu biliyoruz ki resif, iklim değişikliği sebebiyle artan bir baskı altında ve bu sebeple resifin dünya mirası statüsü de artan bir baskı altında.”
UNESCO, Avustralya hükümetinin resifin durumuyla ilgili gelecek ayın başlarında rapor vermesini istedi ve Leck, “Resifin sağlığının doğru bir şekilde temsil edilmesinin ve resifi korumaya yönelik yeni ve artan çabaların gösterilmesinin hayati önem taşıdığını” vurguladı.
Çeviri: Nesibe Bengisu Demirkol
Kaynak: https://www.theguardian.com/environment/2025/jan/22/catastrophic-great-barrier-reef-hit-by-its-most-widespread-coral-bleaching-study-finds
